|
Συνήθως αστόχαστα και μερικές φορές εύστοχα λέγεται «μια εικόνα χίλιες λέξεις». Η εικόνα γίνεται πολλές λέξεις, αλλά επειδή δεν έχει πολύ νόημα η εικόνα είναι η ανόητη λέξη για να μην κουράσει, για να μην εκθέσει, για να μην παραβιάσει ένα επικοινωνιακό συμβόλαιο γιατί πιθανώς από κάθε άποψη η ουσιαστικοποίηση είναι δύσκολη υπόθεση. Για αυτήν τόσο οι πληρωμένοι διεκπεραιωτές όσο και οι τηλεθεατές δεν είναι διατεθειμένοι, δεν δίνουν το εισιτήριο τους, μάλλον δεν πληρώνουν το εισιτήριο τους για αυτό το λόγο.
Η ουσιαστικοποίηση της πολιτικής ζωής είναι μια δύσκολη υπόθεση, για την οποία τόσο οι πληρωμένοι διεκπεραιωτές της όσο και οι τηλεθεατές ψηφοφόροι δεν είναι διατεθειμένοι να πληρώνουν το εισιτήριό τους για αυτήν.
Έτσι, οι εκλογές όλο και πιο πολύ εικονοποιούνται και στήνονται στα πλαίσια του μαζικού ανθρώπου. Αδικούν το ουσιαστικώς σκεπτόμενο κοινό, δεν αντιμετωπίζουν τον ίδιο τον λαό στο πεδίο της δικής του πρόκλησης (εφόσον αυτός θα αντιπροσωπευτεί), δηλαδή ως ψηφοφόρο αλλά τον βλέπουν ως τηλεθεατή. Η αντιμετώπιση του λαού ως τηλεθεατή και καταναλωτή της κοινωνίας και της βιομηχανίας του θεάματος αποτελεί μια ολοκλήρωση της εικονοποίησης της πολιτικής. Νομιμοποιεί μια εικόνα της πολιτικής ως αυτή να είναι το μακιγιάζ, το επιτηδευμένο στήσιμο, η επαφή, οι δημόσιες σχέσεις και πάνω απ’ όλα μια αστόχαστη άνευρη υπόθεση.
Αυτή η αντιμετώπιση συνδέει την πολιτική με:1. την ξεπεσμένη διαδρομή της λόγω της λειτουργίας της ως διακομιστή ή διερμηνευτή της ιδιοτέλειας. 2.τη λογική της διαιρετότητας του πολιτικού σώματος μέσα στην στεγανοποιητική οικονομίστικη αντίληψη των κοινών ζητημάτων. 3.την οικονομία ως καθήλωση στην αδιέξοδη ιδιοτέλεια και την ανέξοδη υπόσχεση.
Όλα αυτά, μας αποτρέπουν από το να αρθούμε στο επίπεδο του πολίτη. Απεναντίας μας ωθούν να συρθούμε μόνο μέχρι την ψήφο, στερημένοι της πολιτικής ζωής του κοινωνικού σώματος. Να γιατί είμαστε τόσο πολύ μέσα στον πολιτικό μηδενισμό και η λαίλαπα του μηδενισμού της πολιτικής είναι τόσο μέσα μας και δίπλα μας.
Ο μηδενισμός της πολιτικής συγκροτείται από την εικονοποίησή της. Εδώ ο λόγος υποβαθμίζεται σε απλό συνοδό της εικόνας, με τρόπο που «να μην διαταράσσει την πέψη» και τη διαιρετότητά μας μέσα στα όρια της συλλογικής οικονομικής ιδιοτέλειας όταν δεν υπάρχει οικονομική κρίση. Όταν όμως αυτή είναι παρούσα, αναζητείται ένας μεσσίας με χαρακτηριστικά που δεν χρειάζονται.
Εδώ πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι υπάρχει το εξής παθολογικό τόσο στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, όσο και στην πολιτική: πάντα ο πολιτικός σταρ πλασάρεται μεσσίας χωρίς αυτό να χρειάζεται, καθώς συνήθως δεν υπάρχει πραγματική κρίση και όλο το πεδίο της είναι διαχειριστικό. Την ίδια ώρα, ο μεσσιανισμός αυτός αναδεικνύεται σαν ουσία χωρίς ουσία. Σήμερα βέβαια χρειάζεται ισχυρά εμπνευσμένη ηγεσία.
Η δραματοποίηση της πολιτικής εικόνας φορτίζει ένα πολιτικό πρόσωπο με το ρόλο του μεσσία, (είτε αυτός χρειάζεται είτε όχι) και του «από μηχανής θεού» της αρχαίας τραγωδίας. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει τραγωδία άλλη εκτός από την ανία και αυτή λειτουργεί αποπροσανατολιστικά και μισθωμένα.
Η αληθινή τραγωδία συγκροτείται από το μηδενιστικό περιεχόμενο της πολιτικής. Δηλαδή από την αναβλητικότητα και το σύρσιμο που συσσωρεύει αδιέξοδα, από την ίδια μας την ανία που αποτελεί ένα από αυτά τα αδιέξοδα, από τις ενσκήπτουσες κρίσεις που προσεγγίζονται αστόχαστα – επειδή όλες τις φορές στο παρελθόν κυριάρχησε η αστόχαστη εικονικά ντυμένη άποψη. Κάθε τι μπορεί να είναι μεσσίας μέσα στην εικόνα που προσπαθεί να υποκαταστήσει την σκέψη και την πραγματική σχέση.
Ο μηδενισμός της πολιτικής θα είναι και το τέλος της. Μην βιάζεται κανείς να χαρεί γιατί το τραγικό τέλος της πολιτικής είναι τραγικό τέλος για όλους. Στην πολιτική ζωή εμπλεκόμαστε όλοι και όταν έρθει το τέλος αυτό θα είναι και τέλος δικό μας. Ας μην νομίσουμε ότι η αποξένωσή μας από την πολιτική μας προστατεύει ή ότι ο αποκλεισμός που εφαρμόζεται πάνω μας απ’ την εικονοποίηση και τον μηδενισμό της αφήνει αλώβητη την δική μας ύπαρξη μέσα στο φανταστικό επαρχιωτισμό μας. Καθαρή πολιτική ουσία υπάρχει σε κάθε τι που κάνουμε. Το θέμα είναι αν αυτή η ουσία αναδύει τοξικότητα ή όχι. Θα ήταν λάθος να αισθανθούμε εξ’ αιτίας του ότι είναι μικρή μας η συμμετοχή στην πολιτική θα επέλθουν σε μας μικρές συνέπειες από την κατάρρευσή της. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πια ότι τα όρια ενός πολιτικού κραχ είναι πολύ κοντά και διαρκούν στην παρουσία τους. Δεν βρίσκονται μόνο στο πλαίσιο ενός πιθανού αποτελέσματος εκλογών που κυριαρχείται από την εικονοποίηση και τον παραπλανητικό μηδενισμό, είναι και διαρκή μέσα απ’ το γεγονός ότι δεν παράγεται αυτή η απαιτούμενη μεταρσιωτική προσέγγιση ριζικής αντιμετώπισης των προβλημάτων.
Η κυριαρχία του «οικονομισμού της πολιτικής» μεταθέτει διαρκώς την αντιμετώπιση των ζητημάτων που θέτει η πολιτική ουσία της κοινωνίας. Υπό μια έννοια, είμαστε σε μια διαδικασία αργού θανάτου που μπορεί να διακοπεί μόνο από ένα σοκ, όχι ενός αιφνιδιασμού αλλά μιας έμπνευσης. Αυτή την έμπνευση δεν μπορεί να την παράσχει η εικόνα ως πολιτική μαγεία. Χρειάζεται ένα βαθύ ξεμάγεμα, μια βιωματική μεταρσίωση της πολιτικής και αν το προτιμάει κανείς έτσι, έστω ένα μάγεμα στο σκοπό, στο νόημα και στην ποιότητα της πολιτικής, δηλαδή της συμμετοχής του εαυτού μας στην ιστορία.
Δική μας είναι η ευθύνη να μην αντιπαθούμε τις ιδέες όπως αντιπαθούμε τους άλλους ή την φύση, όπως συμβαίνει πολλές φορές μέσα από αυτό το φαύλο κύκλο της γκετοποιημένης ζωής μας. Αποτελεί ευθύνη μας να κάνουμε τις ιδέες και την γνώση συστατικό υπέρβασης της εικονοποίησης και της ειδωλοποίησης της πολιτικής.
Πρέπει να το σημειώσουμε αυτό: όλη η πορεία της σύγχρονης πολιτικής είναι στενότατα συνυφασμένη, υπό όποια προσέγγιση, με τον κόσμο της έννοιας.
Είτε μιλάμε για το έλλειμμα λογικής και νοηματικής τάξης που καθιστά αναγκαίο τον συγκεντρωτισμό της πολιτικής – όπως τον αναδείκνυε ο Χόμπς – είτε για την συμβολαιοποιημένη Γενική Θέληση του Κοινωνικού Συμβολαίου και για το Καντιανό σχεδιασμό της, είτε για την θέσμιση της ελευθερίας, υπάρχει ανάγκη να γίνουμε κοινωνοί του κόσμου της έννοιας. Για να γίνει η νοηματική τάξη δυναμική Σχεδίου και δημοκρατικής αναγνώρισης της πολιτικής ηγεσίας είναι απολύτως αναγκαία η η δική μας επιστροφή στον κόσμο της έννοιας. Έτσι, η πολιτική διαδικασία θα απελευθερωθεί από την εικονική εντυπωτικότητα και θα γίνει πολιτικός διάλογος και πολιτική κουλτούρα.
Δεν αντιδικούμε με την εικόνα που μπορεί να είναι παρηγορητική και μεταρσιωτική ως μέσο πολιτικής εντύπωσης, μέσο ανάπτυξης της σχέσης πολιτικής επίκλησης και εφέλκυσης, ή πεδίο διαμεσολάβησης ανάμεσα στην πολιτική συνάφεια και την πολιτική επαφή. Αντιδικούμε για την λειτουργία της εικόνας ως πεδίου αποκλεισμού της έννοιας και όχι ως αγωγού της.
Το πρόβλημα εντοπίζεται στην εικόνα που γίνεται αυτοσκοπός, είτε επειδή το μέσο θέλει υπερβολικά να κυριαρχήσει, είτε επειδή είναι μισθωμένο σε ένα ρόλο και σε μια αυτό-επιβεβαίωση δική του, είτε επειδή οι θεατές αφήνονται στο να υποσκάψουν την συμμετοχή τους λειτουργώντας ως κοινό θεάματος. Σε κάθε περίπτωση έχουμε απαξίωση της πολιτικής μέσα από την κυριαρχία της εικόνας πάνω στο νόημα και τελικά μέσω αυτού πάνω σε μας, τους πολίτες.
Χάνουμε την ενεργότητά μας, όσο περισσότερο βγαίνουμε ή είμαστε κάτω από το επίπεδο του κόσμου της έννοιας. Στο κόσμο της έννοιας διαμορφώνεται το Σχέδιο, ο ουσιαστικός ποιοτικός διάλογος και η δημοκρατική αναγνώριση της πολιτικής ηγεσίας με χαρακτηριστικά συμμετοχικά και όχι αποκλεισμού για μας, μέσω της επίφασης της νομιμοποίησης από την δική μας απουσία.
Το πολιτικό γίγνεσθαι συνίσταται και στο αφηρημένο με την έννοια την νοηματική και στο συγκεκριμένο με την έννοια της αναφοράς στα πολιτικά γεγονότα, στη κριτική του προγράμματος και του λόγου. Συνίσταται στην διαλεκτική μεταξύ της πολυπλοκότητας και της απλότητας, ποτέ όμως της απλοϊκότητας, την οποία εκφράζει η εικονοποίηση, η πολιτική ειδωλοποίηση που ακολουθεί την εικονοποίηση και τελικά ο μηδενισμός.
Ένα μέρος αυτής της εικονοποίησης της πολιτικής συνίσταται από δύο βασικές προσεγγίσεις:
1. από την προεξόφληση μιας διαφοράς δυναμικού που δεν εικονοποιείται. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση του debate μεταξύ Μπαϊντεν και Σάρας Πέιλιν. Γνωρίζοντας το πόσο κατασκευασμένο είναι το προφίλ της δεύτερης και κάνοντας ένα συσχετισμό με το πόσο ανίδεος είναι ο μέσος πολίτης για την ουσιαστικότητα και το περιεχόμενο της πολιτικής και προεξοφλώντας την όποια υπεροχή που δεν εικονοποιείται αντιλαμβανόμαστε πως προκύπτει ευκαιρία σε κάποιους να επανεντάξουν το πολιτικό τίποτε στον άμβωνα της πολιτικής διαδικασίας σαν ουσιαστικό και περιεχομενικό στοιχείο. Έτσι ακριβώς δεν αποδομήθηκε η επιτηδευμένη εικόνα στο debate που είχε τα χαρακτηριστικά μιας στημένης καθωσπρέπειας και ενός στημένου καθωσπρεπισμού.
2. από την αδιαφάνεια του πολιτικού περιεχομένου του πολιτικού, μέσα από το γεγονός ότι είναι απολύτως κατασκευασμένος.
Η πολιτική δεν είναι ο πολιτικός αλλά το πολιτικό του περιβάλλον το οποίο επάγει πελατειακά, όχι μόνο το πλαίσιο του συστήματος, αλλά και το πλαίσιο συγκεκριμένων πελατειακών αναφορών.
Αυτά τα δύο στοιχεία, αυτό του μηδενισμού της πολιτικής επικοινωνίας και αυτό του μηδενισμού της πολιτικής προσωπικότητας, αποτελούν μέσα από την αποξένωσή μας, την μαζική πολιτική ερμηνεία, θεωρία και τάξη εννοιών και αποτελούν τους πυρήνες της καταστροφής της πολιτικής.
Η πολιτική πανουργία από πλευράς των παικτών της πολιτικής και αυτών που την στήνουν επικοινωνιακά – είτε στην λογική της σκοπιμότητας είτε στην λογική της μίσθωσής τους – αλλά και από πλευράς του κοινού, που γνωρίζει πως λειτουργεί η πολιτική πανουργία αλλά θέλει να αισθάνεται ότι είναι υπεράνω της ενώ αφήνεται στις εντυπώσεις της, αποτελεί την τέλεια συνταγή της εξουθένωσής της όταν συσσωρεύονται κρίσεις και απαιτούνται συγκεκριμένες πολιτικές ποιότητες.
|
Αφιέρωμα στις Αμερικανικές εκλογές
