ΝΕΡΟ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΝΕΡΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΑΓΑΘΟ;

water sampling - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

water sampling - Σόλων ΜΚΟΣήμερα θεωρείται πλέον κοινός τόπος, ότι η Ανάπτυξη και το Περιβάλλον αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, καθώς βρίσκονται σε καθεστώς δυναμικής αλληλοσυσχέτισης. 
Σύμφωνα με τη σύγχρονη αντίληψη της αειφορίας, αναγνωρίζεται πλέον επίσημα ότι η οικονομική ανάπτυξη πρέπει να λαμβάνει κατά προτεραιότητα υπόψη της τα οικολογικά όρια και τις περιβαλλοντικές δυνατότητες, προκειμένου να υπάρχει ισορροπία, προκειμένου δηλαδή η ανάπτυξη να είναι συμβατή με το περιβάλλον και να μπορεί να έχει διάρκεια.

Από την άλλη όμως μεριά και το περιβάλλον επιβάλλεται να αξιοποιεί οικονομικές μεθόδους στην κατεύθυνση της διαχείρισης της ζήτησης, για την επίτευξη του μεγάλου στόχου της προστασίας και διατήρησης των οικοσυστημάτων και της εξοικονόμησης των φυσικών πόρων και αγαθών.

Τι συμβαίνει όμως με το νερό και πως η αρχή της αειφορίας εφαρμόζεται στην περίπτωσή
 του, τη στιγμή κατά την οποία η πολυσχιδής και πολύμορφη φύση του το καθιστούν ταυτόχρονα περιβαλλοντικό, κοινωνικό, αλλά και οικονομικό αγαθό; Πράγματι, το νερό αποτελεί τόσο βασική προϋπόθεση για την ύπαρξη της ίδιας της ζωής και φυσικό αγαθό απαραίτητο για τη συντήρηση της φύσης και των οικοσυστημάτων, όσο και οικονομικό αγαθό που συντηρεί την αγροτική, τη βιομηχανική, την τουριστική, τηνενεργειακή, καθώςκαι μια σειρά ακόμη απόμορφές ανάπτυξης. 

Τι είναι λοιπόν το νερό; 
Είναι κοινωνικό αγαθό
 και συνεπώς η δωρεάν μεταφορά και διανομή του στους πολίτες θα πρέπει να αποτελεί στοιχειώδη υποχρέωση της πολιτείας;  Είναι περιβαλλοντικό αγαθό που πρέπει να προστατεύεται με κάθε τρόπο, προκειμένου να συνεχίσει να υπάρχει ζωή στη φύση και να συντηρείται η οικολογική ισορροπία; Ή μήπως είναι ένα ακόμη οικονομικό αγαθό, που πρέπει να τιμολογείται και να υπόκειται στους νόμους της οικονομίας της αγοράς, αφού συντηρεί την οικονομική ανάπτυξη;

Αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα, είναι ότι η ίδια η φύση του νερού, καθώς και η μορφή της αξιοποίησής του, υπαγορεύουν τον τρόπο της αντιμεώπισής του. Με την έννοια αυτή είναι απολύτως λογικό το νερό να αντιμετωπίζεται άλλοτε ως κοινωνικό αγαθό, όταν για παράδειγμα πρόκειται για την ύδρευση πληθυσμών, άλλοτε ως περιβαλλοντικό αγαθό, όταν πρόκειται για υγροτόπους, ποταμούς, λίμνες, ή φυσικές πηγές και άλλοτε ως οικονομικό αγαθό, όταν πρόκειται για αναπτυξιακές δραστηριότητες.

Αυτό όμως που συμβαίνει σήμερα στη χώρα μας, το νερό δηλαδή να θεωρείται κοινωνικό αγαθό παντού, ανεξάρτητα από τη δραστηριότητα στην οποία εμπλέκεται και τη χρήση που του γίνεται, είναι έξω από κάθε λογική και αποτελεί την κύρια αιτία σπατάλης και υποβάθμισης του πολύτιμου φυσικού αγαθού. Έτσι λοιπόν το 85% του καταναλισκόμενου σήμερα νερού στη χώρα μας, που αποτελεί το νερό των αγροτικών χρήσεων, αν και συμμετέχει άμεσα και ενεργά σε μια οικονομική δραστηριότητα ως πρώτη ύλη, εν τούτοις απολαμβάνει τα προνόμια του κοινωνικού χαρακτήρα και δεν τιμολογείται. Αντίστοιχα και το βιομηχανικό νερό, το οποίο αποτελεί πρώτη ύλη στη βιομηχανική παραγωγή.

Έτσι, η τιμή του υπολογίζεται με αντις περισσότερες περιπτώσεις διανέμεται μέσω των δικτύων ύδρευσης, κι αυτό συστηματικά υποτιμολογείται ίστοιχο τρόπο με εκείνη του νερού της ύδρευσης, μη καλύπτοντας παράμέροςμόνο του άμεσουκόστους για τη μεταφορά και τη διανομή του.

Η αντιμετώπιση λοιπόν του νερού ως κοινωνικού αγαθού, έχει σήμερα γενικευτεί με αποτέλεσμα τη συστηματική υποτιμολόγηση ή ακόμη και τη δωρεάν παροχή του. Το γεγονός αυτό οδήγησε αντίστοιχα και σε υποτίμηση της πραγματικής αξίας του νερού, ή τουλάχιστον δεν βοήθησε καθόλου στη διαδικασία εκτίμησης και αξιολόγησης της πραγματικής του αξίας. 

Αυτή είναι και η κύρια αιτία για τη σπατάλη, αλλά και την ποιοτική υποβάθμιση του πολύτιμου και σε ανεπάρκεια ευρισκόμενου αγαθού. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι οι αγρότες σήμερα δεν χρησιμοποιούν τις σύγχρονες μεθόδους εξοικονόμησης του αρδευτικού νερού, όπως οι τεχνολογίες της στάγδην ή της τοπικής άρδευσης και της μικροάρδευσης, ούτε και η βιομηχανία στην πλειοψηφία της τις σύγχρονες καθαρές τεχνολογίες ανακύκλωσης, επαναχρησιμοποίησης ή επεξεργασίας του νερού. Κι αυτό γιατί η ακολουθούμενη οικονομική πολιτική δεν τους παρέχει τα αντίστοιχα κίνητρα. Αφού ούτως ή άλλως και ανεξάρτητα από το πόσο νερό θα καταναλώσουν εντέλει, το κόστος του νερού είναι ασήμαντο, καθώς παραμένει το χαμηλότερο από όλους τους παράγοντες που συμμετέχουν στην παραγωγή.

Από την άλλη πλευρά, η πρακτική που ακολουθείται οδηγεί και σε μεγάλη κοινωνική αδικία, αφού στρέφεται άμεσα εις βάρος κυρίως όσων αναγκάζονται να πληρώνουν για να έχουν πρόσβαση σε νερό καλής ποιότητας και οι οποίοι ας σημειωθεί ότι συνήθως ευθύνονται για ένα μικρό ποσοστό της κατανάλωσης, που είναι μόλις το 7-8%, που αντιστοιχεί στο νερό των αστικών χρήσεων.  

Αξίζει να τονιστεί ιδιαίτερα, ότι η αντιμετώπιση του νερού ως οικονομικού αγαθού σε όλες τις αναπτυξιακές δραστηριότητες, θα πρέπει να αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση του μεγάλου στόχου της προστασίας και της εξοικονόμησής του και αυτό θα πρέπει να γίνεται σαφές με διάφορους τρόπους στους καταναλωτές. Θα πρέπει δηλαδή να μεταφέρει στους χρήστες του νερού το μήνυμα, ότι καταναλώνουν ένα σπάνιο και σε ανεπάρκεια ευρισκόμενο φυσικό αγαθό, του οποίου η εξάντληση και η υποβάθμιση, εκτός των άλλων κοινωνικών και περιβαλλοντικών, έχει καισοβαρές οικονομικές συνέπειες και επιπτώσεις.

Γιάννης Α. Μυλόπουλος,
Καθηγητής Πολυτεχνικής Σχολής ΑΠΘ

Ημερομηνία δημοσίευσης: 17 Ιουλίου 2008
Φωτό: wikipedia

Σχετικά άρθρα