1

ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΡΙΣΗ ΣΤΙΣ ΤΙΜΕΣ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

Η αύξηση των τιμών των τροφίμων προσελκύει μεγάλους επενδυτικούς ομίλους και κεφάλαια στην γεωργία, στην καλλιέργεια σιταριού, καλαμποκιού και σόγιας, σε αγορές καλλιεργήσιμων εκτάσεων, στην παραγωγή λιπασμάτων, στην δημιουργία εργοστασίων βιοκαυσίμων, και στην συγκέντρωση μέσων μεταφοράς και τεράστιων χώρων αποθήκευσης. Στο στόχαστρο είναι οποιαδήποτε καλλιεργήσιμη γη, από την Αφρική, την Βόρεια ή την Νότια Αμερική μέχρι και την Μ. Βρετανία.

Με μια πρώτη ματιά, αυτή η επενδυτική προώθηση της γεωργίας θα μπορούσε να θεωρηθεί σωτήρια, ειδικά αυτή την περίοδο της κρίσης των τροφίμων. Όμως το κίνητρο των νέων επενδυτών είναι μόνο το κέρδος, κάτι που οδηγεί τους παραδοσιακότερους επενδυτές να προβλέπουν μια «φούσκα» στην γεωργική οικονομία παρόμοια με την κτηματομεσιτική στην Φλόριδα με τις γνωστές επιδράσεις στην οικονομία των ΗΠΑ, και πρόκληση μεγαλύτερης αστάθειας και διασπαστικότητας.

Ειδικά το γεγονός της εξαγοράς γης, εγκαταστάσεων και δομών, με σκοπό την ελαχιστοποίηση του ρίσκου των επενδύσεων, θα μπορούσε να σημαίνει και εξασφάλιση απλά των γεωργικών αγαθών και χειραγώγηση των τιμών τους, και όχι προγραμματισμό για εμπλοκή σταθερή και μακροπρόθεσμη στην παραγωγή γεωργικών προϊόντων. Έτσι θα μπορούσε να ξεκινήσει (αν δεν λειτουργεί ήδη) ένα παιχνίδι κερδοσκοπίας σε βάρος κυρίως των φτωχών σε ολόκληρο τον κόσμο.
Η προοπτική αυτών των επενδύσεων για το μέλλον είναι ανθηρή, καθώς η ζήτηση για τρόφιμα και ενέργεια θα αυξάνεται συνέχεια στο μέλλον, και, σύμφωνα με πολλούς νέους επενδυτές, θα εξασφαλιστεί ενδυνάμωση των υποδομών στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, αύξηση των δυνατοτήτων αποθήκευσης και προμήθειας γεωργικών αγαθών και λιπασμάτων, χαμηλότερα έξοδα για τους αγρότες, και γενικά σταθεροποίηση στην παγκόσμια αγροτική οικονομία. Δεν πρέπει να περνά απαρατήρητο πάντως το γεγονός ότι τέτοιες επενδύσεις στοχεύουν κατά μεγαλύτερο ποσοστό στα βιοκαύσιμα, που μέχρι στιγμής θεωρούνται από τους περισσότερους αναλυτές σαν το κυριότερο αίτιο για την παγκόσμια κρίση των τροφίμων και της όξυνσης της φτώχειας και των πολιτικών αναταραχών στις χώρες που πλήττονται.

Ειδικά για το θέμα των βιοκαυσίμων σε σχέση με την παγκόσμια παραγωγή τροφίμων και την επίταση που προκαλούν στην παγκόσμια έλλειψη τροφίμων, οι αμφιταλαντεύσεις γύρω από την χρησιμότητά τους ή όχι είναι ενδεικτικές του καιροσκοπισμού και των συμφερόντων σε επίπεδο κρατικών οικονομιών που υποκρύπτονται.

Στην πρόσφατη σύνοδο του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ που πραγματοποιήθηκε στην Ρώμη, ο επικεφαλής του Οργανισμού Ζακ Ντιούφ κατηγόρησε την υποστήριξη της καλλιέργειας βιοκαυσίμων από τις ΗΠΑ. Ανέφερε επίσης ότι η πολιτική αυτή είναι επιβαρυντική για την κλιματική αλλαγή και για την ασφάλεια των τροφίμων και στερεί τρόφιμα από τους ανθρώπους που τα έχουν ανάγκη. Η υποστήριξη αυτή μεταφράζεται σε 11-12 δις δολάρια το 2006, και παράλληλα τα 64 δις δολάρια αγγίζει η αγορά άνθρακα στις αναπτυγμένες χώρες, ενώ παράλληλα δεν διατίθεται τίποτα για την αποτροπή της αποξήλωσης των τροπικών δασών.

Να τονίσουμε εδώ ότι ηγέτες των βιομηχανιών βιοκαυσίμων από τις ΗΠΑ τον Καναδά και την Ευρώπη έγραψαν πριν την σύνοδο προς τον Ντιούφ προειδοποιώντας τον να μην κατηγορήσει τα βιοκαύσιμα σαν την μοναδική αιτία για την αύξηση των τιμών των τροφίμων, και να μην αναλάβει δράσεις που θα μπορούσαν να αυξήσουν ακόμη περισσότερο τις τιμές.
Έρευνες που έχουν γίνει από διεθνείς οργανισμούς (Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και ΟΟΣΑ) παρ΄ όλα αυτά καταρρίπτουν τον ισχυρισμό, που και ο Υπουργός Γεωργίας των ΗΠΑ πρόβαλε, ότι τα βιοκαύσιμα συνεισφέρουν μόνο κατά 2-3% στην δραματική άνοδο των τιμών των τροφίμων. Αντίθετα αυτό το ποσοστό εκτιμάται ότι είναι 20-50% τα τελευταία δύο χρόνια, ενώ τα βιοκαύσιμα εξηγούν το 60% της αύξησης στην ζήτηση δημητριακών στις ΗΠΑ και φυτικών ελαίων στην Ευρώπη. Ο Ρόμπ Μπέϊλυ, ειδικός στα βιοκαύσιμα στην διεθνή ανθρωπιστική οργάνωση Οξφαμ είπε ότι ο περιορισμός των βιοκαυσίμων ίσως είναι το μόνο πράγμα που μπορούμε και πρέπει να ελέγξουμε εκτός από το κλίμα, την αυξημένη ζήτηση στην Κίνα, και τις τιμές του πετρελαίου.
Την καλλιέργεια βιοκαυσίμων υποστήριξε στην σύνοδο και η Βραζιλία με τον πρόεδρό της Λούλα ντα Σίλβα, όμως δεν θεωρείται επιβαρυντική για την παγκόσμια κρίση, καθώς η παραγωγή τους εκεί γίνεται από ζαχαροκάλαμο, του οποίου η τιμή δεν σχετίζεται με τις τιμές των βασικών τροφίμων παγκοσμίως. Ακόμη στην Βραζιλία υπάρχουν ελεύθερες εκτάσεις που δεν καλλιεργούνται πλήρως, έτσι δεν επιβαρύνεται περισσότερο η παραγωγή βασικών αγροτικών προϊόντων.

Τελικά η διακήρυξη που ακολούθησε τη σύνοδο κορυφής στην Ρώμη δείχνει μια αναστολή της αρχικής επικριτικής στάσης απέναντι στην πολιτική των χωρών που έχουν ισχυρά συμφέροντα στον τομέα, δηλ του Καναδά, των ΗΠΑ, και μερικών κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μετά από πίεση από την Ουάσινγκτον, η διακήρυξη αναφέρει ότι τα βιοκαύσιμα αποτελούν μαζί πρόκληση και ευκαιρία. «Έχομε πειστεί ότι είναι απαραίτητες μελέτες σε βάθος για να εξασφαλιστεί ότι η παραγωγή και χρήση βιοκαυσίμων είναι βιώσιμη» Από την πλευρά τους οι παραγωγοί βιοκαυσίμων δήλωσαν ότι ελπίζουν πως και οι ηγέτες των G8 που θα συναντηθούν στην Ιαπωνία σε ένα μήνα θα λάβουν υπ΄ όψιν τους της διακήρυξη της συνόδου της Ρώμης και θα συμφωνήσουν στην προώθηση της βιομηχανίας βιοκαυσίμων.
Την ευκαιρία της παγκόσμιας κρίσης δεν αφήνουν ανεκμετάλλευτη και τα γιγάντια συμφέροντα των εταιρειών γενετικά τροποποιημένων προϊόντων. Παράλληλα με την σύνοδο του Οργανισμού Γεωργίας και τροφίμων στην Ρώμη, ο πρόεδρος της MONSANTO Χιού Γκράντ πρόσφερε την λύση για όλα… Σε ένα σχέδιο που ανακοίνωσε προσφέρει διπλασιασμό της απόδοσης στις σοδειές του καλαμποκιού, της σόγιας, και του βαμβακιού, επιπλέον έρευνα για το σιτάρι και το ρύζι, νέους σπόρους που θα χρειάζονται μειωμένους κατά ένα τρίτο τους βασικούς παράγοντες για την ανάπτυξή τους και άλλους που δεν θα επηρεάζονται από την περιβαλλοντική κρίση, και προσφορά δωρεάν στην Αφρική σπόρους καλαμποκιού που θα αντέχουν στην ξηρασία. Δεν θα μπορούσε να μην περάσει από το μυαλό του οποιουδήποτε η παροιμία σχετικά με την αλεπού, το παζάρι κτλ κτλ…. Τι σημαίνει μεταλλαγμένα άλλωστε; Κατά 90% η πολυεθνική MONSANTO και το υπόλοιπο 10% οι εταιρείες SYNGENTABAYER CROPSCIENCEDOW και BASF.


09 Ιουνίου 2008,

Σαρηνάκης Δημήτρης, 
Μέλος της ΜΚΟ ΣΟΛΩΝ 
ds@solon.org.gr