ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ, ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Η ΓΕΩΟΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΙΣΟΤΡΟΠΙΑ

us geological survey - Σόλων ΜΚΟ
image_pdfimage_print

us geological survey - Σόλων ΜΚΟΗ γεωομορφολογία και η οικολογική ανισοτροπία δεν είναι από μόνα τους προβλήματα, γίνονται όμως κάτω από το σημερινό διεθνές οικονομικό σύστημα.
Η διαφοροποίηση του οικολογικού περιβάλλοντος είναι αναγκαία και φυσιολογικά αναπόφευκτη, δεν είναι όμως αναγκαίος και αναπόφευκτος ο συγκεντρωτισμός στις οικονομικά αναπτυγμένες και βιομηχανικές χώρες.
Είναι φανερή η ανάγκη 
α) για πέρασμα του ελέγχου των πρώτων υλών στα χέρια διεθνούς και λαϊκά πανανθρώπινου διεθνούς ελέγχου – το ίδιο ισχύει και για κάθε πρωτογενές ή δευτερογενές υλικό και τέχνημα πρώτης ανάγκης. Αυτό θα είναι ένα από τα πρώτα βήματα για την διεθνή πραγμάτωση μιας οικολογικής οικονομίας που στο βάθος της είναι σοσιαλιστική και ανθρωπιστική αληθινά. 
β) για μια νέα Οικολογική Τεχνολογία, καθώς και μια διεθνή δυναμική θεσμική βάση για την προστασία της φύσης, και τέλος
 
γ) για την εκπαίδευση της ανθρωπότητας προς την θέσμιση ενός Οικολογικού Πολιτισμού με σοσιαλιστική, ανθρωπιστική, κοσμολογική και οικολογική συνειδητοποίηση και υπευθυνότητα.

Στην Οικολογία ο κόσμος νοείται σαν μια βιο-ενεργειακή ενότητα, ολότητα και σύνθεση, ακριβώς όλος ο κόσμος θεωρείται σαν κατοικία και πηγή ζωής στο προτσές της εξέλιξης της. Η βιολογική λειτουργική ενεργειακή ενότητα και τα ευαίσθητα συστήματα εξέλιξης και ισορροπίας της είναι το αντικείμενο της οικολογίας θεωρητικά και πρακτικά. Στην προκείμενη περίπτωση, στα οικοσυστήματα έχουμε να κάνουμε με διάφορα φυσικά και βιολογικά συστήματα οργάνωσης της ύλης και της ζωής.
Όπως διαιρούν οι οικολόγοι τα οικοσυστήματα έχουμε:
1.Το έκδηλα ζωντανό μέρος του περιβάλλοντος (φυτά, ζώα, άνθρωποι)
2.Το ανόργανο περιβάλλον, σ’ όλες τις καταστάσεις και τις φάσεις της ύλης α) στερεή, β) υγρή, γ) αέρια, δ) πλασματική κατάσταση – η τελευταία είναι αντικείμενο των ερευνών για την λύση του ενεργειακού προβλήματος, είναι η πηγή της ενέργειας του ήλιου.
3.Η ενέργεια σ’ όλες της τις μορφές σαν ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία και σαν οποιαδήποτε άλλη έκφραση και ακτινοβολία της απ’ τα φυσικά πεδία δυνάμεων ( μέχρι τώρα τέσσερα γνωστά: δύο σε υποατομική κλίμακα α) μεσονικό – ισχυροπυρηνικό, β) ασθενής αλληλεπίδραση και βαρυτικό πεδίο, ή πεδίο παραμόρφωσης χωροχρόνου – αδράνειας και τέλος το ηλεκτρομαγνητικό. Η ενέργεια αυτή μπορεί να’ χει σαν πηγές της τον Ήλιο, την Γη και γενικότερα τα διάφορα σώματα με τις συναφείς καταστάσεις τους – ανάλογα με την περίπτωση έχουν αναπτυχθεί διάφοροι κλάδοι φυσικής από την φυσική υψηλών ενεργειών, την Γεωφυσική, ως την Βιοφυσική.
Άμεση επίδραση στα οικοσυστήματα έχουν οι ενεργειακές καταστάσεις του Ήλιου και της Γης, ωστόσο υπάρχουν και μακρινότερες ενεργειακές πηγές που μέσω των κοσμικών ακτίνων που διαπιστώθηκαν απ’ το ζεύγος Ζολιό-Κιουρί και τον Μίλλικαν επιδρούν κάπως δυναμικά κι απρόβλεπτα – περίπτωση βιολογικών μεταλλάξεων, τελευταία μάλιστα διαπιστώθηκαν και επιδράσεις πιο άμεσης εκδήλωσης όπως στους ευαίσθητους ηλεκτρονικά computers – πιθανόν μάλιστα ένας πυρηνικός συναγερμός που είχε γίνει πριν από λίγο χρόνο στις ΗΠΑ να οφειλόταν σε τέτοια αποσυντονιστική επιρροή.
Τέτοιες βέβαια επιδράσεις έχουν μικρή πιθανότητα να συμβούν, ωστόσο δεν είναι ανύπαρκτες – εξάλλου στην ίδια κατηγορία επιδράσεων εμπίπτουν και οι μεταλλακτικές περιπτώσεις της Χιροσίμα του Ναγκασάκι και όλων των πυρηνικών δοκιμών – από τέτοιους παράγοντες το οικοσύστημα του νησιού Μπικίνι, της μικρής πόλης του Ειρηνικού Ωκεανού δεν έχει συνέλθει ακόμη και αν γίνει Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος σ’ αυτήν την κατάσταση και πιο τραγική θα’ ρθει όλη η Γη.
Ένας από αυτούς τους βιοφυσικούς ρυθμούς της φύσης να διαταραχθεί το οικοσύστημα εκτρέπεται εύκολα προς τα όρια κινδύνου – κι όσο να φαίνεται περίεργο οι μηχανισμοί της φύσης είναι πιο ευαίσθητοι από ότι είμαστε διατιθέμενοι να πιστεύουμε κι από όσο δείχνουν οι αισθήσεις μας, για παράδειγμα η σημερινή χρήση απορρυπαντικών προδιαγράφει άσχημους οιωνούς για την οζονόσφαιρα, και αν αυτό γίνει, τότε η γη θα εκτεθεί χωρίς προστασία στην υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου – ίσως θα πρέπει να χωνέψουμε πως οι φυσικοί μηχανισμοί δεν αστειεύονται Όλοι αναγνωρίζουμε την χημική βάση της ζωής, ακόμα και της συνείδησης μας, πόσοι όμως την σεβόμαστε;
Οι κύκλοι αυτοί, που προαναφέραμε, θεμελιώνονται με τις ανταλλαγές και τις ροές από ένα μέρος ενός οικοσυστήματος σε άλλο μέρος του ίδιου οικοσυστήματος ή ακόμα από ένα οικοσύστημα σ’ ένα άλλο οικοσύστημα.
Από το πιο μικρό οικοσύστημα, το πιο μικρό βιότοπο, ως το γιγαντιαίο πλανητικό οικοσύστημα της γης υπάρχει μια πολύμορφη και πολυδιάστατη διαφοροποίηση.
Η διαίρεση των οικοσυστημάτων περιλαμβάνει πολλά κριτήρια με τα οποία δεν θα ασχοληθούμε εδώ. Ακόμα και ένας οργανισμός μπορεί να θεωρηθεί σαν οικοσύστημα, ή μια αγροκαλλιέργεια. Το οικοσύστημα είναι σαν να λέγαμε με όρους φυσικής σαν ένα κβάντο μέσα σ’ ένα ευρύτερο οικολογικό χώρο και χρόνο ζωντανής εξέλιξης, μια θεμελιακή μονάδα.
Η μεγαλύτερη συγκέντρωση ζωντανών ειδών και πολυμορφία βιοφυσικής παρατηρείται στα σύνορα δύο ή παραπάνω βιότοπων, αυτό συμβαίνει γιατί εκεί οι βιολογικοί οργανισμοί έχουν πολλές εναλλακτικές λύσεις προσαρμογής και τους παρουσιάζονται ευκαιρίες σε παραπάνω από μια συνθήκη, ακόμη στις ενδιάμεσες οικολογικές ζώνες, υπάρχουν οργανισμοί τόσο του ενός, όσο και του άλλου οικοσυστήματος.
Θα μπορούσαμε να μιμηθούμε κοινωνιολογικά, οικονομικά και πολιτικά το φαινόμενο της ενδιάμεσης ζώνης οικοσυστημάτων, σε ανθρώπινη διάσταση μπορούμε να το προσαρμόσουμε από το μεμονωμένο άτομο, την ομάδα ως τα λαογραφικά, κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά σύνορα που χρησιμοποιούνται αντίστροφα από ότι πρέπει να χρησιμοποιούνται.
Αν θεωρήσουμε σαν οικοσύστημα ένα κύτταρο, τότε στην ενδιάμεση ζώνη αναλογεί το μεσοκυττάριο υγρό που λείπει από τα καρκινικά κύτταρα και είναι μια βασική διαφορά ανάμεσα στο νεόπλασμα και έναν υγιή ιστό. Μια ανάλογη διαφορά υπάρχει και στην γραμμή ανάπτυξης της προσωπικότητας του σύγχρονου ανθρώπου μέσα στο αστικό και κατεστημένο περιβάλλον της σύγχρονης πόλης, όπου ούτε απελευθερώνεται αισθαντικά ούτε κοινωνικοποιείται ομαδικά, τα σύνορα του είναι φράκτες, η ιδιοκτησία του, η γραφειοκρατική του θέση, το χρήμα του, οι προκαταλήψεις του.
Στις ενδιάμεσες βιοτοπικές, οικολογικές ζώνες είναι έντονο το φαινόμενο των ανταλλαγών και του εμπλουτισμού, συνήθως τα οικοσυστήματα που ζουν σε μια μεγάλη βιολογική επικράτεια, έχουν λειτουργική συμπληρωματικότητα. Ολόκληρη η Γη μπορεί να θεωρηθεί σαν μια οικόσφαιρα, μια ανοιχτή οικολογική επικράτεια.
Η οικόσφαιρα αυτή είναι φυσικά αδιαίρετη παρά την διαφοροποίηση των οικολογικών ζωνών της, ωστόσο εμείς «καταφέραμε» να την διαιρέσουμε γεωπολιτικά και γεωοικονομικά. Αυτή η διαίρεση πρέπει να πάψει, έστω και σταδιακά, να υπάρχει. Πρέπει να καταλάβουμε πως άλλο είναι η ελευθερία και άλλο ο ανταγωνισμός και η καταχρηστική ιδιοτέλεια εθνών και χωρών όπως οι ΗΠΑ που ενώ είναι το 6% τοις εκατό του παγκόσμιου πληθυσμού απομυζούν το 40% τοις εκατό των φυσικών πόρων της γης.
Όσο περισσότερο θα προχωρήσει η νέα αναγκαία αντίληψη στην πράξη, τόσο θα γινόμαστε πιο οικολογικά επινοητικοί και θα εμβαθύνουμε πρωτότυπα στους φυσικούς μηχανισμούς και τις διαδικασίες, μπορώντας να αυξήσουμε την παραγωγικότητα με λιγότερη ρύπανση.
Πέρα από τα τρία επίπεδα υλικής οργάνωσης και ενεργειακότητας μέσα στα οικοσυστήματα που αναφέραμε πριν, πρέπει να προσθέσουμε ακόμα ένα, απότοκο της παρέμβασης του ανθρώπου στην φύση. 
Είναι η μηχανολογική οργάνωση, αναφερόμενοι στις μηχανές και στους βαθμούς έντασης της λειτουργίας τους – εξαιτίας τους και εξαιτίας της ανθρώπινης εργασίας εκτός από τα φυσικά οικοσυστήματα έχουν αναπτυχθεί και τα τεχνητά. Η οικολογική άποψη ρίχνει περισσότερο βάρος στο να διαμορφώσουμε ευαίσθητη τεχνολογία που να αποδίδει ενέργεια από τις ίδιες τις φυσικές διεργασίες –διαδικασίες, κι όχι παρεμβαίνοντας με την βία σ’ αυτές. Έτσι τείνει υπέρ των μορφών «ήπιας ενέργειας», όπως η ενέργεια απ’ τον Ήλιο, η αιολική ενέργεια, η ενέργεια του νερού, ή ακόμα η γεωθερμική ενέργεια.
Ακόμη σήμερα πρέπει να κατανοηθεί σωστότερα και ο ρόλος των ίδιων των βιολογικών οργανισμών στα κυκλώματα ενεργείας και εργασίας. Για παράδειγμα δεν έχει γίνει ακόμα βίωμα του κάθε ανθρώπου ο ρόλος του φυσικού βασιλείου στα οικοσυστήματα – είναι το μόνο που ενώνει τις ενεργειακές με τις τροφικές αλυσίδες της φύσης άμεσα, με πολύ πιο μεγάλες επιπτώσεις από όσες μπορούμε να σταθμίσουμε. Η κλίμακα της ανευθυνότητας μας απέναντι στο φυσικό βασίλειο φαίνεται εξοργιστικά κάθε χρόνο με τις πυρκαγιές είτε το κίνητρο είναι η ανευθυνότητα παραθεριστή, είτε πολιτικό, είτε η οικοπεδοποίηση.
Το φυτικό βασίλειο είναι το μόνο που μπορεί να μετατρέπει την «ανόργανη» ενέργεια των φωτονίων σε κινητήριο τροφοδότη της οργανικής σύνθεσης, αν αταστραφούν τα φυτά δεν υπάρχει καμία βιολογική προστασία ή ελπίδα για την ζωή της γης.
Ο ανθρώπινος παράγοντας προσθέτει στις προηγούμενες αλυσίδες τις τεχνολογικές ή μηχανολογικές και μαζί μ’ αυτές το κοινωνικό του σύστημα, έτσι η Γη κατάντησε να περιλαμβάνει ανάμεσα στ’ άλλα από πυρηνικές βόμβες μέχρι και τα πιο απλά ντουφέκια, φράχτες, σήμαντρα μίσους και αλλοτριώσεις, πολέμους κτλ.
Έτσι εμφανίζεται σαν παγκόσμια ανάγκη η διεθνής ενοποίηση του οικολογικού κινήματος με το σοσιαλιστικό και το ουμανιστικό κίνημα, ένα κίνημα απελευθέρωσης του ανθρώπου και εξέλιξης της φύσης μακριά από τα πρότυπα της κάθε λογής βίας, αποξένωσης, χωριστικότητας, πολέμου και οπλικών συστημάτων σύγχρονης τεχνολογίας.
Ωστόσο, όσο και αν αυτό φαίνεται αντίφαση, οι μικρές δημοκρατικές χώρες με κυβερνήσεις καλής Θέλησης είναι αυτές που πρέπει να δυναμώσουν τα οικονομικά και στρατιωτικά ατού τους και να μην εμφανίσουν στο διεθνές προσκήνιο των προσεχών δεκαετιών θέα ανυπεράσπιστων αρνιών.
Έτσι η φιλοσοφία του Σοσιαλισμού, της Οικολογίας και της Ελευθερίας του Ανθρώπου πρέπει να γίνει ο κύριος μοχλός της πολιτικής των προσεχών τριών δεκαετιών της ανθρωπότητας – που είναι οι πιο κρίσιμες από ποτέ, τόσο για την ανθρωπότητα, όσο και για την φύση που φθείρεται ανεπανόρθωτα.
Στα πλαίσια αυτά πρέπει να θεμελιωθεί μια Οικολογική Οικονομία και Τεχνολογία με ένα Οικολογικό Πολιτισμό. Η Οικολογική Οικονομία, σταθμίζοντας τους όρους οικολογικής επιβίωσης και εξέλιξης, θέλει το οικολογικό σύστημα παραγωγής και κατανάλωσης, σ’ όλες του τις μορφές να θεμελιωθεί πάνω σε μονάδες οικοσυστημάτων. Αυτά τα οικοσυστήματα κατ’ ανάγκη θα’ ναι σε μεγάλο βαθμό τεχνητά. Τα τεχνητά οικοσυστήματα, αν καταφέρουν να συμβιώσουν με τα φυσικά ταυτόχρονα, αποτελούν μια οικολογική δύναμη πολύ πιο παραγωγική από των φυσικά διαμορφωμένων οικοσυστημάτων.
Το ότι ένα οικοσύστημα είναι τεχνητό, σημαίνει ότι περιλαμβάνει μηχανολογικό εξοπλισμό και ακόμα ότι έγινε κάτω από ανθρώπινο προγραμματισμό με βάση τις οικολογικές αρχές. Μια βασική οικολογική αρχή είναι η αναγκαιότητα της βιοπολυσυνθετότηταςκαι της ειδολογικής ποικιλότητας μέσα σ’ ένα οικοσύστημα. Ένα πολυσύνθετο, με την προηγούμενη έννοια σύστημα, ενσωματώνει μέσα του μια δυναμική ευαισθητότητα και μια ετοιμότητα αποκατάστασης ισορροπίας. Αυτό είναι ένας βασικός λόγος για να μην εξαφανίζονται και εκτοπίζονται τόσο οι βιολογικές, όσο και οι άβιες φυσικοχημικές μειονότητες από ένα οικοσύστημα – κάτι που δυστυχώς συμβαίνει με τον σημερινό τόπο αγροκαλλιεργειών και λιπασματική-χημική εξειδίκευση του εδάφους. Σύμφωνα με την αρχή αυτή η οικονομική εξειδίκευση είναι μακροπρόθεσμα επιβλαβής και για την παραγωγικότητα.
Το πράγμα παίρνει φρικτές διαστάσεις γεωοικολογικής τερατουργίας, όταν πρόκειται για παραγωγική και καταναλωτική εξειδίκευση ολόκληρων εθνικών επικρατειών – η οικολογική αυτή τερατογένεση αρχίζει σιγά-σιγά να δείχνει το σκοτεινό και δύσμορφο πρόσωπο της. Η κατ’ αναλογία κοινωνική εξειδίκευση είναι επίσης επιβαρυντική κι ένας απ’ τους μηχανισμούς της γραφειοκρατικοποίησης.
Βλέπουμε, συνοπτικά, τις οικολογικές αρχές ισορροπιστικής και ευαισθητοποιητικής εξέλιξης να μπορούν να λειτουργήσουν σ’ όλους τους τομείς, να λειτουργούν στην οικονομία τόσο στο απ’ την φύση του οικολογικό σύστημα, την φύση, όσο και στον παράγοντα του υλικοτεχνικού κεφαλαίου και του ανθρώπινου εργατικού δυναμικού. Η οικονομία του μέλλοντος πρέπει να προγραμματίζεται στο μέλλον από οικολογικές ανάγκες, αν δεν θέλει να δεχτεί θανάσιμο πλήγμα, φθείροντας ασύστολα και αρρωσταίνοντας την φύση και τα ενεργειακά της αποθέματα.
Είναι ακόμα φανερό πως ο πόλεμος μεταξύ των ανθρώπων δεν περιλαμβάνεται στις οικολογικές ανάγκες, αυτό σημαίνει ότι η Οικολογική Οικονομία είναι κατ΄εξοχήν ειρηνιστική.
Το ενεργειακό πρόβλημα στην Οικολογική Οικονομία παίρνει την σωστή του διάσταση χωρίς να διογκώνεται, ούτε να κρύβεται – οι κατευθύνσεις της οικολογίας μπορούν να περιορίσουν στο ελάχιστο το ενεργειακό , χωρίς να το χρησιμοποιήσουν για πρόσχημα ανισότητας οικονομικής και εξαθλίωσης. Αναζωογονώντας την φύση κι όχι υπονομεύοντας την, η Οικολογική σκέψη και πράξη μπορεί να απελευθερώσει την φύση και τον άνθρωπο στην αμοιβαία του σύνθεση και συγχώνευση.
Η Οικολογική Οικονομία που θα θεμελιωθεί πάνω στην ζωντανή διαλεκτική των οικοσυστημάτων και την σοσιαλιστική συνείδηση των ανθρώπων, έχει σκοπό να φέρει τον άνθρωπο ξανά κοντά στην φύση και την φύση κοντά στον άνθρωπο, σε μια αμοιβαία σχέση αβλάβειας, να διώξει την φτώχεια και τον υποσιτισμό, να δώσει σε κάθε άνθρωπο και στην φύση την εξευγενισμένη ευημερία και ευεξία που τους ανήκει δικαιωματικά από το ίδιο το γεγονός ότι υπάρχουν σε μια αδιαίρετη Γη, έχουν τον ίδιο αέρα και φως του Ήλιου.


11 Μαΐου 2008, 

Γιάννης Ζήσης, Δημοσιογράφος – Συγγραφέας

Μέλος της γραμματείας της ΜΚΟ Σόλων  

Σχετικά άρθρα