|
2. Το δικαίωμα Αναφοράς ως έκφραση της ελεγκτικής αρμοδιότητας του Ε. Κοινοβουλίου
Το Ε. Κοινοβούλιο (2), παράλληλα με τις νομοθετικές αρμοδιότητές του, ασκεί και ελεγκτικές αρμοδιότητες προς τα άλλα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Στο πλαίσιο των ελεγκτικών αρμοδιοτήτων του περιλαμβάνεται η θεσμοθέτηση του δικαιώματος αναφοράς των ευρωπαίων πολιτών στο Ε. Κοινοβούλιο. Το δικαίωμα αναφοράς θεσμοθετήθηκε το 1992, άρθρο 194 της Συνθήκης Ε.Κ. (3), περιελήφθη αργότερα στο άρθρο 44 (4) του χάρτη θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε. Ένωσης (5) και συγκεκριμενοποιήθηκε περαιτέρω στα άρθρα 191, 192 και 193 (6) του Κανονισμού Λειτουργίας του Ε. Κοινοβουλίου (7).
(1) Εισήγηση στην Ημερίδα του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα, του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης και του Κέντρου Διεθνούς Ευρωπαϊκού Οικονομικού Δικαίου με θέμα «Νέα Ευρωπαϊκή Συνθήκη και βιώσιμη ανάπτυξη», Θεσσαλονίκη, 7 Δεκεμβρίου 2007.
(2) http://www.europarl.europa.eu
(3) Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για την Ε. Ένωση και της Συνθήκης για την ίδρυση της Ε. Κοινότητας C 321 E/1, 29.12.2006
(4) «Κάθε πολίτης της Ένωσης καθώς και κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που κατοικεί, ή έχει την καταστατική του έδρα σε ένα κράτος μέλος, έχει δικαίωμα αναφοράς προς το Ε. Κοινοβούλιο». Βλ. σχετικό Ψήφισμα του Ε. Κοινοβουλίου 29.11.2007, Έγκριση του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ένωσης από το Ε. Κοινοβούλιο, Α6-0445/2007.
(5) Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Νίκαιας, 7 Δεκεμβρίου 2000.
(6) Τίτλος VIII, άρθρα: 191: Δικαίωμα αναφοράς, 192: Εξέταση αναφοράς, 193: Γνωστοποίηση αναφορών.
(7) http://www.europarl.europa.eu/registre/reglement/2007/11-28/EP-PE_REGL(2007)11-28_El.pdf
3. Τρόπος άσκησης του δικαιώματος αναφοράς
Το δικαίωμα ασκείται ατομικά, ή από κοινού.
Η διαδικασία άσκησης του δικαιώματος είναι απλή και δεν συνεπάγεται οικονομική επιβάρυνση για τον αναφέροντα.
Η αναφορά:
– συντάσσεται σε μία από τις επίσημες γλώσσες της Ε. Ένωσης,
– αποστέλλεται στον πρόεδρο του Ε. Κοινοβουλίου, με τηλεομοιότυπο, ταχυδρομικά, ή ηλεκτρονικά με τη συμπλήρωση ηλεκτρονικού εντύπου που υπάρχει στην ιστοσελίδα του Ε. Κοινοβουλίου,
– όπως κάθε έγγραφη αναφορά προς τις αρχές, πρέπει να είναι γραμμένη με σαφήνεια, να συνοδεύεται από περίληψη και να περιλαμβάνει τα στοιχεία του αναφέροντα, ή του πρώτου υπογράφοντος, σε περίπτωση συλλογικής αναφοράς (όνομα, εθνικότητα, διεύθυνση μόνιμης κατοικίας),
– συνοδεύεται, στο μέτρο του δυνατού, από έγγραφα που τεκμηριώνουν το περιεχόμενό της, τα οποία αποτελούν καθοριστικό στοιχείο για τη στήριξή της.
Το όνομα του αναφέροντα και ο αριθμός της αναφοράς δημοσιεύονται στην Επίσημη Εφημερίδα της Ε. Ένωσης και είναι διαθέσιμα μέσω διαδικτύου. Επίσης ανακοινώνονται στη συνεδρίαση της Ολομέλειας του Ε. Κοινοβουλίου και αναγράφονται στα πρακτικά της Συνεδρίας.
Για να εξασφαλισθεί ο εμπιστευτικός χειρισμός της αναφοράς, στην περίπτωση που το επιθυμεί ο αναφέρων, ο Κανονισμός ΕΚ 45/2001 (8) «σχετικά με την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τα όργανα και τους οργανισμούς της Κοινότητας και σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών», προβλέπει την μη δημοσιοποίηση του ονόματος του αναφέροντα.
Για την ενίσχυση δε του δημοκρατικού ελέγχου, και την παροχή των προϋποθέσεων ουσιαστικής άσκησης του δικαιώματος, άρθρο 255 της Συνθ.Ε.Κ. προβλέπει ότι οι πολίτες έχουν δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα του Ε. Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Ε. Επιτροπής.
(8) EEL 8, 12.01.2001
4. Περιεχόμενο αναφοράς
Το αντικείμενο της αναφοράς πρέπει να εμπίπτει στην αρμοδιότητα της Ε. Ένωσης, είτε ευρύτερα, να σχετίζεται με θέματα Ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος. Δεν θα πρέπει όμως να αποτελεί ζήτημα κακοδιοίκησης από τα θεσμικά όργανα της Ε. Ένωσης, ή τους αποκεντρωμένους οργανισμούς της, καθ’ ότι αυτά εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή.
Η αναφορά αποτελεί:
– Είτε ατομικό αίτημα ή παράπονο
– Είτε έκκληση για υιοθέτηση συγκεκριμένης θέσης σε ένα συγκεκριμένο ζήτημα.
Συνεπώς έχει διττό χαρακτήρα:
– Είτε προσωπικής αποκατάστασης,
– Είτε συμβολής / συμμετοχής στη διαμόρφωση θέσης, ή πολιτικής της Ε. Ένωσης.
5. Αποτελέσματα της άσκησης του δικαιώματος αναφοράς
Τις αναφορές χειρίζεται η Επιτροπή Αναφορών (9), που αποτελεί μία από τις 21 επιτροπές του Ε. Κοινοβουλίου. Αποτελείται από 40 μέλη, ευρωβουλευτές και επικουρείται από ειδική γραμματεία. Οι αναφορές εξετάζονται σε δημόσια συνεδρίαση, στην οποία μπορεί να συμμετέχει ο αναφέρων.
Η Επιτροπή Αναφορών μπορεί να καταλήξει στις εξής ενέργειες:
– Να ζητήσει από την Ε. Επιτροπή διενέργεια προκαταρτικής εξέτασης, για να ελέγξει αν εφαρμόζεται η σχετική Κοινοτική Νομοθεσία.
– Να διαβιβάσει την Αναφορά σε άλλες Επιτροπές του Ε. Κοινοβουλίου για περαιτέρω ενέργειες (π.χ. για να ληφθεί υπόψη στις νομοθετικές δραστηριότητες).
– Να πραγματοποιήσει διερευνητική αποστολή.
– Να συνεργασθεί με τις κεντρικές εθνικές αρχές ή την τοπική αυτοδιοίκηση στα κράτη μέλη.
– Να υποβάλλει έκθεση για ψήφιση στην Ολομέλεια του Ε. Κοινοβουλίου.
– Να προβεί σε οιαδήποτε άλλη ενέργεια, που θα εκτιμήσει ότι είναι κατάλληλη για την επίλυσή του υπό εξέταση προβλήματος.
(9)http://www.europarl.europa.eu/activities/expert/committees/presentation.do?committee=2366&language=EL
6. Η συμβολή του δικαιώματος αναφοράς στην εφαρμογή του κοινοτικού δικαίου περιβάλλοντος
Από την 24η Ετήσια Έκθεση της Ε. Επιτροπής για τον έλεγχο εφαρμογή του Κοινοτικού Δικαίου κατά το έτος 2006, που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2007 (10), φαίνεται ότι η προστασία του περιβάλλοντος έχει πρωταρχική θέση.
Η Έκθεση τονίζει την σημαντική συμβολή των Αναφορών ως πηγή πληροφοριών για την ανίχνευση παραβάσεων του κοινοτικού δικαίου.
Ο υψηλότερος αριθμός αναφορών καλύπτει τον τομέα του περιβάλλοντος. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η προστασία της φύσης και έπεται η εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων έργων (11).
Από το σύνολο των 2.518 υποθέσεων που κινήθηκαν και εκκρεμούν σήμερα, οι 687 αφορούν το περιβάλλον.
Σύμφωνα με την Έκθεση του Ε. Κοινοβουλίου για τις διαβουλεύσεις της Επιτροπής Αναφορών κατά το έτος 2006 (12):
– Οι αναφορές επισημαίνουν κενά στην ευρωπαϊκή νομοθεσία,
– Αδυναμίες και δυσκολίες στη διαδικασία μεταφοράς και εφαρμογής της νομοθεσίας και προειδοποιούν τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα για τυχόν παραβιάσεις, ή περιστατικά πλημμελούς εφαρμογής. Με τη διαδικασία αυτή το Ε. Κοινοβούλιο παρέχει ένα διαφανές πλαίσιο συζητήσεων, που αποτελεί προϋπόθεση για την ενίσχυση της δημόσιας λογοδοσίας.
– Το 1/3 περίπου των αναφορών που έλαβε η Επιτροπή Αναφορών το έτος 2005, οδήγησε σε διαδικασίες επί παραβάσει, τις οποίες κίνησε η Ε. Επιτροπή βάσει του άρθρου 226 Συνθ. Ε.Κ.
– Ο αριθμός των αναφορών κυμαίνεται μεταξύ 1000-1600 (13) κατ’ έτος. Υπολογίζεται ότι μεταξύ 1994 και 1999, 10 εκατομμύρια άνθρωποι υπέγραψαν 5944 αναφορές. Από αυτές το 1/3 χαρακτηρίζονται απαράδεκτες, γεγονός που αποδεικνύει την ανάγκη πληρέστερης ενημέρωσης των ευρωπαίων πολιτών σχετικά με τις αρμοδιότητες της Ε. Ένωσης και των θεσμικών της οργάνων.
– Το έτος 2006 ξεκίνησε η διαδικασία αναθεώρησης του κανονισμού που διέπει τον τρόπο εξέτασης των αναφορών. Στόχοι της αναθεώρησης είναι η ενίσχυση της εμπιστευτικότητας και της προστασίας των δεδομένων του αναφέροντα, καθώς και η αποσαφήνιση των απαιτούμενων όρων για να χαρακτηρισθούν οι αναφορές παραδεκτές.
– Από την Ελλάδα, το 2006, κατατέθηκαν 68 αναφορές. Η θέση της χώρας μας είναι 5η, μετά τις χώρες Γερμανία (274 αναφορές), Αγγλία (177 αναφορές), Ισπανία (127 αναφορές) και Γαλλία (68 αναφορές).
7. Συμπεράσματα
Η διευρυμένη Ευρώπη δεν θα μπορέσει να προχωρήσει με σταθερότητα αν δεν συνοδεύεται από εμβάθυνση των δημοκρατικών θεσμών. Το δικαίωμα αναφοράς, το οποίο ενισχύει τη νομιμότητα και τη διαφάνεια κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων της Ε. Ένωσης, και το οποίο βασίζεται στην ενεργό συμμετοχή του ευρωπαίου πολίτη, αποτελεί έκφραση των δημοκρατικών θεσμών της Ε. Ένωσης. Κατά συνέπεια η σχετική ενημέρωση των ευρωπαίων πολιτών για την ενίσχυση της άσκησής του είναι εξαιρετικά επίκαιρη.
(10) COM (2007) 398, 17.07.2007(11) Οδηγία 92/43 και Οδηγία 85/337 όπως τροποποιήθηκε με τις οδηγίες 97/11 και 2003/35.(12) Α6-0392, 15.10.2007(13) Το 2000: 908, το 2001: 1132, το 2002: 1601, το 2003: 1315, το 2004: 1032, το 2005: 1609 |
